बालबालिकाहरुप्रतिको दायित्व थपिएको छ

आर.एल.श्रेष्ठ

कोरोना भाइरसका कारण बालबालिकाहरुप्रति अभिभावकको जिम्मेवारी थपिएको छ । गत वर्षको तुलनामा यो वर्ष बालबालिकाहरुमा त्यति समस्या आएको देखिँदैन । कोरोना भाइरसका कारण अहिले देश लकडाउनको अवस्था छ । बालबालिकाको स्कुल सञ्चालन हुन सकिरहेको छैन । यो अवस्था कहिलेसम्म लम्बिने हो, यकिन गर्न सक्ने अवस्था पनि छैन । यसैका बाबजुद अभिभावकहरुले बालबालिकाप्रति गम्भीर चासो राखेकै कारण तुलनात्मक रुपमा गत वर्षको दाँजोमा यो समयमा बालबालिकाहरु बिरामी भएर अस्पताल आउने समस्या नरहेको बाल विशेषज्ञहरुले बताएका छन् ।

नेपालमा केही बालबालिकामा कोरोना भाइरसबाट संक्रमित हुन पुगेको पुष्टि भएको देखिन्छ । यस्तो अवस्थामा अभिभावक झनै सचेत भई कोरानाको संक्रमणबाट बच्ने सुरक्षाका उपायहरु अवलम्बन गरिरहन जरुरी छ । लकडाउनसँगै मौसम परिवर्तन भएर गर्मी बढ्दै गएको छ । बालबालिकाको प्रतिरोधात्मक शक्ति त्यसै पनि कमजोर हुने हुँदा मौसम परिवर्तनसँगै चाँडै संक्रमण देखिने गर्छ ।

अहिले बालबालिकाहरु घर–कोठामै थन्किन बाध्य भएका कारण गत वर्षहरुझैं बाहिर घुमफिर गर्न पाएका छैनन्, जसका कारण बजारमा उपलब्ध हुने विभिन्न जंकफुड तथा खानेकुरा खान पाएका छैनन् । त्यसैले उनीहरुलाई हिजो–आजका दिनमा मौसमी समस्या लाग्नु स्वभाविक हो । मौसम परिवर्तन पश्चात बालबालिकालाई झाडापखाला, ठेउला, दादुरा तथा विभिन्न एलर्जीका समस्या देखा पर्न सक्छ । यो मौसममा औलो, मस्तिष्क ज्वरो तथा तराई क्षेत्रमा मलेरिया, डेंगु जस्ता रोगले आक्रमण गर्न सक्छ ।

झाडापखाला लाग्दा उचित ध्यान नपु¥याउँदा जलवियोजन भई समयमा उपचार भएन भने बालबालिकाको मृत्युसमेत हुनसक्छ । त्यसैले झाडापखाला लाग्दा जंकफुड खुवाउनु हुँदैन, झोलिलो खानेकुरा खुवाउने बहानामा कोक, फेन्टा, फ्रुुटी जस्ता पेय पदार्थ खुवाउनु हानिकारक सावित हुन्छ ।

लकडाउनले हामी सबै फुर्सद दिएको छ । आजकाल युट्युबको माध्यमबाट सिकेर विभिन्न परिकार बनाउँदै खाँदै गरेको पाइन्छ । तर यसले एकातिर फाइदा र समयको सदुपयोग गरे पनि उचित मात्रामा शारीरिक व्यायामको अभावका कारण बालबालिकामा मोटोपन बढ्दै गएको छ र त्यसले भविष्यमा नकारात्मक असर पार्ने बाल विशेषज्ञहरुले बताएका छन् । यस्ता विषयमा अभिभावक बढी चनाखो हुनपर्छ र बालबालिकाको खानपानमा विशेष सावधानी अपनाउनु पर्छ । यो मौसममा लामखुट्टे, झिँगा तथा अन्य किराफट्याँग्रा बढी सक्रिय हुने हँदा त्यसबाट बच्न झुलको प्रयोग तथा घरवरिपरि एवं भान्सा कोठाको सरसफाइमा ध्यान दिन जरुरी छ ।

त्यस्तै यो समयमा नवजात शिुशहरुलाई पंखा वा एसीको हावा सिधा पर्ने गरी राख्नु हुँदैन । गाउँघरतिर भए सित्तल ठाउँमा वा रुखको छहारीमुनि राख्नुपर्छ । प्रशस्त मात्रामा झोलिलो (दाल, तरकारीको रस, गेडागुडी आदि) खुवाउने गर्नुपर्छ । पानी प्रशस्त मात्रामा पिउने बानी बसाल्नुपर्छ । अझ सकेसम्म उमालेको मात्र पानी पिउने गर्नुपर्छ ।

सजिलोको लागि अभिभावकहरुले डायपर लगाउने संस्कार हाबी भएको छ । तर यसबाट बालबालिकामा पर्ने असरका बारेमा हामी अभिभावक अनविज्ञ छौं । यो लकडाउनको समयमा आफैंले घरमा तयार गरिएको कपडाको न्याप्किन प्रयोग गर्ने बानी बसाल्न सके व्यवहारिक ठहरिने छ । यो समयमा सम्भव भएसम्म आफ्नै घर छेउमा सहज रुपमा प्राप्त हुने ताजा मौसमी फलफूल खुवाउने गर्नुपर्छ । स्तनपान गर्ने बालबालबालिकालाई बारम्बार आमाको दूध खुवाउनुपर्छ । धेरै तारेको, भुटेको, मसालेदार, बासी खानेकुरा खुवाउनु हुँदैन । एकै पटक धेरै खाना नखुवाई आवश्यकता अनुसार थोरैथोरै गर्दै दिनको ४–५ पटक खुवाउँदा हुन्छ ।

ज्वरो आउँदा वा रुघाखोकी लागेमा स्थानीय जडीबुटीलाई पहिलो प्राथमिकता दिनु उपयुक्त हुन्छ । जस्तैः तुलसीको पातको रस खुवाउन सकिन्छ । कहिलेकाहीँ दहीलाई मोही बनाएर वा कागतीको रस र पानी सर्वत बनाएर खुवाउन सकिन्छ । कागतीको सेवनले रोग प्रतिरोधात्मक शक्तिमा वृद्धि गर्छ । बालबालिकालाई दैनिक वा एक दिन बिराएर नुहाइदिनुपर्छ । बेलाबेलामा साधारण मालिस गरिदिएमा रक्तसञ्चारको सन्तुलनमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दछ ।

काँक्रो, गाँजर, मुलालाई राम्रोसँग धोइपखाली गरी सलादको रुपमा सेवन गर्ने ।   बिहान–बेलुका एक कप मनतातो पानीमा मह हालेर खुवाएमा ऊर्जा प्राप्त हुन्छ ।